KLEJE CYJANOAKRYLANOWE, CZYLI: GDY CZASU I POWIERZCHNI MAMY MAŁO.

Powszechnie znamy kleje „sekundowe”, „błyskawiczne” „super kleje” itp., itd. Rzadziej w powszechnym użyciu jest termin „kleje cyjanoakrylanowe” (mniej poprawnie, ale skrótowo - „cyjanoakrylowe”). To te kleje, o których wiemy, że kleją bardzo szybko, kleją prawie wszystko, ale tylko niewielkie powierzchnie. Będąc jednak świadomym użytkownikiem – wtajemniczonym w technologię klejenia – masz prawo Drogi Czytelniku do informacji raczej technicznej niż „rynkowej”. Na początek – krótki rys historyczny. W przypadku klejów – wręcz prehistoryczny. Otóż kleje cyjanoakrylanowe to prawdziwe dinozaury, które nie tylko nie wymarły, ale pięknie ewoluują. Wynaleziono je w latach czterdziestych dwudziestego wieku, w czasach „przed LOCTITE’owych”. I prawdę mówiąc przez wiele lat nikogo za bardzo nie zainteresowały. W latach sześćdziesiątych LOCTITE wprowadził na rynek pierwsze swoje „super glues”, które wkrótce przybrały swoje – mało romantyczne – nazwy LOCTITE 4… I do dziś kleje cyjanoakrylanowe to „seria LOCTITE 4… Powszechnie uważane są za kleje jednoskładnikowe, ale – gdy zagłębić się w szczegóły utwardzania takich klejów, to zauważamy, że proces ten wymaga jednak drugiego składnika. To: wilgoć na powierzchni klejonego materiału (substratu). Ściśle: jony OH¯. Jak działa ten drugi składnik? Otóż on neutralizuje działanie stabilizatora utrzymującego nasz klej w stanie ciekłym. Gdy zabraknie stabilizatora – klej się utwardza. Czy ta informacja jest ważna dla użytkownika kleju? Wiele lat temu pewien producent części samochodowych zareklamował partię kleju LOCTITE 401, bo klej ...przestał kleić. Było to w lecie, lato było wyjątkowo suche. Okazało się, że wystarczyło postawić na hali produkcyjnej nawilżacz powietrza… O przygotowaniu powierzchni – czyli zapewnieniu adhezji pisaliśmy już wcześniej.

Jak dobierać klej?

Klej dobieramy do łączonego materiału oraz do warunków pracy klejonego złącza. W większości przypadków kleje cyjanoakrylanowe stosujemy do klejenia niewielkich detali z tworzyw sztucznych lub elastomerów. Ale nie wystarczy wiedzieć, że to „plastik” lub „guma”. Powinniśmy znać rodzaj polimeru – niektóre łatwo poddają się procesowi klejenia, inne są bardzo oporne. Powinniśmy też znać zagrożenia ze strony środowiska, w którym nasze złącze będzie pracować. Wysoka temperatura jest poważnym zagrożeniem dla spoiny klejowej. Podobnie jak agresywne środowisko chemiczne.

Co wybrać?

W rodzinie klejów cyjanoakrylanowych LOCTITE (CA) mamy kleje:

- ogólnego przeznaczenia,
- niewrażliwe na odczyn powierzchni np. LOCTITE 401 lub LOCTITE 454 (zalecane szczególnie do materiałów do powierzchni o kwaśnym odczynie – np. drewno, papier, karton),
- do tworzyw sztucznych i elastomerów,
- do metali,
- o małym zapachu i bez wykwitu wokół spoiny,
- wzmocnione (o zwiększonej odporności na udary i oddzieranie),
- elastyczne,
- medyczne np. LOCTITE 4061, LOCTITE 431 lub LOCTITE 435 (spełniające zaostrzone wymagania tej branży)
- utwardzane UV (z drugim mechanizmem utwardzania)

Najpopularniejsze to:

LOCTITE 401 – klej niskiej lepkości, 120°C, odpowiedni do powierzchni o kwaśnym odczynie,

LOCTITE 406 – zalecany szczególnie do tworzyw sztucznych i elastomerów (z podkładem LOCTITE SF 770 – również do tych trudno-sklejalnych),

LOCTITE 454 – żel,

LOCTITE 496 – odpowiedni do klejenia metali i metali z tworzywami sztucznymi. Tylko ten ostatni ma ograniczenie temperaturowe do +80 °C, pozostałe wytrzymują aż 120 °C.

A właściwie: dlaczego kleić?

Znamy wiele metod montażu i mocowania części i elementów większych mechanizmów. Tymi „mechanicznymi” dziś się nie interesujemy. Klejenie jako metoda montażu posiada wiele zalet:

- możliwość łączenia różnorodnych materiałów,
- spoina klejowa jest szczelna i chroni przed korozją,
- klejenie obniża koszty montażu,
- możliwość automatyzacji procesu klejenia.

[1] P. Grundmuller, S. Cowdrey, "WORLDWIDE DESIGN HANDBOOK", Europejski Zespół Loctite, Monachium (1998)

Ponadto właśnie kleje cyjanoakrylanowe oferują nam możliwość prawie natychmiastowego ustalania łączonych części, a więc nie mamy typowych dla klejenia problemów z wyczekiwaniem na polimeryzację naszego kleju.

Co każdy profesjonalny użytkownik kleju CA wiedzieć powinien?

Powinien przed rozpoczęciem procesu montażu z wykorzystaniem kleju CA przeczytać kartę techniczną kleju (TDS). Dowie się z niej nie tylko o własnościach kleju i wytrzymałości spoiny ale też: w jakich warunkach przetrzymywać klej (nie przegrzać – a więc najlepiej w lodówce) oraz jakie stosować środki ochrony osobistej (zaletą klejów CA jest możliwość klejenia skóry…) lub dowiedzieć się tego od wyszkolonego personelu Autoryzowanego Dystrybutora LOCTITE.